- Co powinno mnie zaniepokoić?
Poniżej znajdują się zachowania, które jeżeli się powtarzają i są nasilone powinny być powodem do konsultacji z terapeutą SI.
UWAGA! NIE JEST TO LISTA DIAGNOSTYCZNA zaburzeń SI. Aby stwierdzić czy Twoje dziecko ma zaburzenia przetwarzania sensorycznego (SPD) MUSI być poddane pełnej diagnozie SI przez wykwalifikowaną osobę.Wiek niemowlęcy i poniemowlęcy
- Ma problemy z jedzeniem lub spaniem
- Odmawia zbliżania się do kogokolwiek prócz rodzica/rodziców
- Irytuje się, gdy jest ubierane, czuje się niekomfortowo w ubrankach
- Rzadko bawi się zabawkami
- Nie lubi przytulania, odgina się, gdy jest trzymane
- Nie potrafi się samodzielnie wyciszyć
- Jest „lejące się ” lub zbyt napięte, występują opóźnienia w rozwoju motoryki
Wiek przedszkolny
- Jest nadwrażliwe na dotyk, hałas, zapachy, innych ludzi
- Ma trudności z nawiązywaniem kontaktów
- Ma trudności z ubieraniem, jedzeniem, spaniem i/lub treningiem czystości
- Jest niezręczne, słabe, ma słabo rozwinięte zdolności motoryczne
- Jest w nieustającym ruchu, narusza prywatną przestrzeń innych osób
- Ma częste lub długotrwałe napady wściekłości
Wiek wczesnoszkolny
- Jest nadwrażliwe na dotyk, hałas, zapachy, innych ludzi
- Łatwo się rozprasza, wierci i niepokoi, jest agresywne, ma wzmożoną potrzebę ruchu
- Często czuje się przytłoczone, przygnębione
- Ma trudności z ręcznym pisaniem i aktywnościami z zakresu małej motoryki
- Ma trudności z nawiązywaniem kontaktów, zaprzyjaźnianiem się
- Ma mniejszą świadomość bólu (także odczuwanego przez innych)
- Słabo odczuwa bliskość innych osób
Młodzież i dorośli
- Jest nadwrażliwe na dotyk, hałas, zapachy, innych ludzi
- Charakteryzuje je niska samoocena, lęk przed porażką przy podejmowaniu nowych zadań
- Jest letargiczne i powolne
- Jest cały czas w ruchu; jest impulsywne, łatwo się rozprasza
- Ma trudności z doprowadzeniem do końca zaczętych prac
- Jest niezgrabne, powolne, z trudem opanowuje umiejętności ruchowe, brzydko pisze
- Ma kłopoty ze skupieniem uwagi
- Dla kogo przeznaczona jest terapia SI?
Terapia SI przenaczona jest dla każdego, u kogo stwierdza się zaburzenia przetwarzania sensorycznego (zaburzenia SI), a więc dla niemowląt, dzieci, nastolatków, dorosłych. UWAGA, TERAPIA SI NIE JEST PANACEUM NA WSZYSTKIE DYSFUNKCJE.
Terapię SI stosuje się w celu poprawienia funkcjonowania dzieci z trudnościami w uczeniu się, osóbi z ADHD, autyzmem, zespołem FAS, niepełnsprawnością intelektualną i innymi dysfunkacjami rozowjowymi. Nie wszystkie dzieci /osoby z w/w dysfunkcjami mogą mieć zaburzenia SI. Wymagana jest rzetelna diagnoza przeprowadzana przez terapeutę SI mającego doświadczenie w pracy z dziećmi z danymi dysfunkcjami rozwojowymi. Sama wiedza o SI nie wystarczy. Rodzicu dowiedz się, jakie kwalifikacje i doświadczenie ma przyszły terapeuta Twojego dziecka. Warto również pamiętać, że z zaburzeń SI samoistnie się nie wyrasta. Stąd brak diagnozy i terapii w dzieciństwie spowoduje dalsze problemy w życiu dorosłym. Jeżeli jakieś zachowania cię zaniepokoją zgłoś się na konsultacje do terapeuty SI. NIE ZWLEKAJ LICZĄC NA TO, ŻE DZIECKO Z TEGO WYROŚNIE. - Kto może prowadzić diagnozę i terapię SI?
Ocenę procesów Integracji Sensorycznej może przeprowadzać jedynie wykwalifikowany terapeuta SI. Drogi Rodzicu, w trosce o dobro swojego dziecka, upewnij się, że osoba prowadząca diagnozę i terapię SI jest certyfikowanym terapeutą SI, po ukończeniu dwustopniowego szkolenia i zdanym egzaminie (kursu SI Iº, a następnie IIº) a nie tylko Iº lub innych kursów, nie dających wystarczających uprawnień. Na stronie Polskiego Towarzystwa Integracji Sensorycznej znajdziecie Państwo nazwiska wszystkim terapeutów, którzy na kursach prowadzonych pod auspicjami Polskiego Towarzystwa Integracji Sensorycznej uzyskali uprawnienia do prowadzenia diagnozy i terapii SI.
- Ile trwa diagnoza SI i jak wygląda?Zwykle potrzebne są dwa lub trzy spotkania, aby móc ocenić podstawowe procesy SI. Po tej wstępnej diagnozie, każda jednostka terapeutyczna jest pogłębieniem diagnozy. Jednorazowe spotkania diagnostyczne stosuje się tylo w wyjątkowych sytuacjach i zwykle obarczone są ryzykiem niepełnej diagnozy. Badanie składa się ze szczegółowego wywiadu, przeprowadzenia Kwestionariusza Rozwoju Sensomotorycznego, Arkusza Obserwacji Klinicznej oraz ze standaryzowanych Południowo-Kalifornijskich Testów Integracji Sensorycznej oraz usystematyzowanej obserwacji reakcji dziecka na stymulację sensoryczną, obserwację postawy, równowagi, koordynacji oraz ruchów gałek ocznych. Terapeuta Integracji Sensorycznej może dodatkowo przeprowadzić obserwację swobodnej zabawy dziecka i może poprosić o informacje dotyczące dotychczasowego rozwoju dziecka oraz jego typowych zachowań. Badanie ma na celu ocenę funkcjonowania dziecka w takich sferach jak: percepcja wzrokowa, przetwarzanie wrażeń somatosensorycznych (dotyk i propriocepcja), przetwarzanie wrażeń przedsionkowych, koordynacja oko-ręka, planowanie ruchu czyli praksja. Jeżeli dziecko ma specjalne potrzeby lub jest w wieku nie kwalifikującym go do badania tymi testami, to w procesie ewaluacji zostaną zastosowane inne testy i metody badania. Po dokładnej analizie wyników testów i obserwacji oraz informacji uzyskanych od rodziców i innych specjalistów, terapeuta zaproponuje odpowiednią terapię integracji sensorycznej. Zalecenia te oparte są na wiedzy o stopniu i naturze zaangażowania procesów integracji sensorycznej w rozwoju dziecka oraz badań wskazujących, jakie techniki terapeutyczne są najbardziej skuteczne w przypadku poszczególnych zaburzeń. W przypadku dzieci z wyraźnymi/typowymi zaburzeniami integracji sensorycznej wskazana jest terapia integracji sensorycznej. W przypadku dzieci, u których wyniki badania wskazują w sposób niejednoznaczny na dysfunkcje integracji sensorycznej, zalecona może zostać „próbna” terapia mająca na celu określenie czy dziecko skutecznie zareaguje na ten rodzaj interwencji czy nie. W przypadku innych dzieci okazać się może, że potrzebują one innego rodzaju pomocy.
- Czy terapia SI jest odpowiednia dla dzieci z MPDz
U dzieci z MPD stymulację sensoryczną , szczególnie w aspekcie stymulacji przedsionkowo-proprioceptywnej, stosuje się w ograniczonej ilości ze względu na silny wpływ na napięcie mięśniowe,które u tych dzieci niie jest prawidłowe. Wiele sprzętu SI nie nadaje się dla tych dzieci, a stymulację sensoryczną wplata się w rehabilitację. Nie ma w czystej postaci terapii SI dla dzieci z MPD. To nieuczciwy chwyt marketingowy. Co nie oznacza, że nie wykorzystuje się w rehabilitacji ćwiczeń sensomotorycznych ale do tego potrzebna jest też wiedza o prawidłowych i nieprawidłowych wzorcach ruchowych.
- Ile trwa terapia SI?
Jednostka terapeutyczna trwa zwykle 45-60minut. Zależy to od ośrodka i może zależeć od potrzeb dziecka. Może się zdarzyć, że dzieckobędzie potrzebowało mniej lub więcej czasu niż 45-60 min. Cały proces terapii zwykle trwa minimum 1 rok do 2-3 lat lub dłużej. Jest to kwestia indywidualna.
- Jak wygląda terapia SI?
Osoba przeprowadzająca badania a następnie terapię powinna być wykwalifikowanym terapeutą Integracji Sensorycznej. Podczas terapii dziecko będzie zachęcane i kierowane do wykonywania aktywności, które będą wyzwalać i prowokować odpowiednie, skuteczne reakcje na bodźce sensoryczne. W trakcie zajęć wykonywane będą odpowiednie dla dziecka aktywności dostarczające stymulacji przedsionkowej, proprioceptywnej oraz dotykowej. Stopień trudności tych aktywności będzie stopniowo wzrastać tak, aby wymagać od dziecka bardziej zorganizowanych i zaawansowanych reakcji. W trakcie terapii preferowane są ukierunkowane zabawy i aktywności swobodnie wykonywane przez dzieci, wyzwalające automatyczne reakcje sensoryczne, aniżeli instruowane, narzucone i ćwiczone konkretne reakcje na bodźce. Ćwiczenie konkretnych umiejętności nie jest zwykle celem terapii Integracji Sensorycznej. Dziecko w większości nie będzie ćwiczyło takich czynności jak: chodzenie po równoważni, łapanie piłki, pisanie długopisem, podskoki na jednej nodze. Stosowane raczej będą aktywności rozwijające podstawowe umiejętności, które umożliwią dziecku nauczenie się efektywne powyższych czynności /np. łapania piłki/. W niektórych jednak sytuacjach dziecko może być poddane ćwiczeniom konkretnych czynności ruchowych. Może to mieć miejsce w przypadku dzieci, u których wyćwiczenie takich umiejętności jest kluczowe dla rozwoju jego poczucia wartości oraz stosunków z rówieśnikami. Wskazane mogą być dodatkowe zajęcia ruchowe, które są niezmiernie ważne ale nie są równoznaczne z aktywnościami z zakresu Integracji Sensorycznej. Ważnym aspektem terapii Integracji Sensorycznej jest motywacja dziecka. Gra ona ważną rolę przy doborze ćwiczeń. Większość dzieci poszukuje i domaga się tych aktywności, które są dla nich najbardziej wskazane na danym etapie rozwoju. Stanowi to dla terapeuty ważną informację dotyczącą zainteresowania i motywacji dziecka. Czynniki te brane są pod uwagę przy doborze aktywności. Niektórym dzieciom terapeuta pozostawi wiele swobody przy wyborze zabaw i ćwiczeń. Innym dzieciom, które mają trudności z wybraniem odpowiedniej aktywności terapeuta zaproponuje dużą ilość zabaw przez siebie wyselekcjonowanych. Nawet w takiej sytuacji dziecko będzie zachęcane do czynnego udziału w zabawie. Rzadko się zdarza, aby dziecko było tylko biernym uczestnikiem stymulacji, ponieważ aktywny udział i eksploracja umożliwia dziecku bardziej dojrzałe i lepiej zorganizowane przetwarzanie informacji sensorycznych. Terapia Integracji Sensorycznej jest zazwyczaj dla dziecka przyjemnością. Otoczenie terapeutyczne jest wyposażone w różnorodny sprzęt taki jak: zjeżdżalnie, platformy do huśtania, liny do wspinania, koła do wskakiwania, trapezy do huśtania. Dla dziecka terapia jest zabawą i może taką wydawać się dorosłym. Ale jest to jednocześnie ciężka praca, bo pod kierunkiem wykwalifikowanego terapeuty dziecko jest w stanie osiągnąć sukces, który prawdopodobnie byłby niemożliwy w całkowicie spontanicznej zabawie. Faktem jest, że wiele dzieci z problemami Integracji Sensorycznej nie potrafi bez pomocy bawić się efektywnie i w sposób zorganizowany. Tworzenie atmosfery zabawy nie służy jedynie przyjemności. W takiej atmosferze dziecko jest bardziej zaangażowane w aktywności i robi większe i szybsze postępy niż dziecko niezaangażowane. W większości dzieci bardzo chętnie uczestniczą w terapii i z niecierpliwością na nią oczekują. Jednak nie każde spotkanie terapeutyczne jest tak samo efektywne – wszystkie dzieci miewają trudniejsze dni. Należy pamiętać, że niektóre zaburzenia utrudniają dziecku zabawę z wykorzystaniem sprzętu i powodują, że zabawy przyjemne dla większości dzieci dla niego takimi nie są. Dlatego też, dla niektórych dzieci początki terapii mogą być trudne. Doświadczony terapeuta będzie wiedział, w jaki sposób zachęcić i sprowokować dziecko do zabawy. Ponadto w początkowym etapie terapii może poprosić rodziców o pomoc w zaangażowaniu dziecka. Jeżeli efekty terapii są pozytywne, dziecko jest w stanie w sposób bardziej efektywny automatycznie przetwarzać i wykorzystywać skomplikowane informacje sensoryczne. Ma to swoje odbicie w życiu codziennym dziecka. Poprawa koordynacji ruchowej ma swoje odbicie w możliwości i jakości wykonywania trudniejszych aktywności ruchowych z zakresu dużej i małej motoryki
- Czy terapia SI może zaszkodzić mojemu dziecku?
Dobrze prowadzona terapia SI nie może zaszkodzić. Niestety nieodpowiednio stosowana może spowodować negatywne skutki i zaszkodzić. Dlatego tak bardzo ważne jest, aby terapia było prowadzona przez odpowiedzialnego i wyszkolonego terapeutę SI. Błędnie uważa się, że to tylko 'zabawa jak na placu zabaw'. Dla dziecka z problemami z prawidłowym przetwarzaniem sensorycznym niezbędna jest wykwalifikowana osoba wspomagająca proces integracji sensomotorycznej.
- Co to jest technika/masaż Wilbarger?
Technika odwrażliwiania Wilbarger została stworzona przez panie Wilbarger dla dzieci z różnymi problemami w tym nadwrażliwością sensoryczną. Technika polega na odpowiednim szczotkowaniu i uciskach stawowych.
Technika ta może być zalecona wyłącznie przez terapeutę SI znającego dziecko i jego reakcje oraz musi być przez terapeutę monitorowana!!! Technika ta poza korzyściami może spowodowć wiele niespodziewanych i negatywnych rekacji u dziecka, dlatego też niedopuszczalne jest zalecanie jej przez terapeutę po jednorazowym spotkaniu lub wręcz samodzielne stosowanie przez rodzica. W trakcie trwania cyklu masaży rodzic musi być w bezpośrednim kontakcie z terapeutą. Niestety obserwuje się czasami nieodpowiedzialne zalecanie i stosowanie techinki/masażu Wilbarger.
Drogi Rodzicu, nie wszystkie techniki teraeputyczne mogą być wskazane dla Twojego dziecka.
Instruktor metody SI
Małgorzata Karga
